MIKEL ANTZA ETXEGOIEN
ORREAGAKO KIDEA
Herri baten egoera naturala eta normala askatasunean bizitzea da. Egoera kontrakoa denean, edo herri izateari uko egin dio edo kanpotik inposatutakoa da. Hori beti indarrez, biolentzia erabiliz egiten da; agerikoa batzuetan, eta «demokraziaren» mozorroarekin beste batzuetan. Beti dago biolentzia inposaketa horren atzean: armen bidez konkistatua eta okupatua dagoen herri bati bere independentzia ukatzea biolentzia da beti.
Bakea eta normalizazioa guztien ahoan dago azken urteotan. Espainiaren boterea gurean kudeatzen ari diren alderdi politiko guztiak ari dira kalaka horretan. Baina, zer da bakea eta normalizazio politikoa? Zergatik da beharrezkoa Euskal Herrian, Frantzia eta Espainian horren beharrik ez duten artean?
Bizikidetzan oinarritzen dute guztiok bakea eta normalizazio politikoa; bakea apolitikoa izan behar omen da; ezin omen da proiektu politiko baten zerbitzura egon. Baina gure bakea (independentzia) urratu zuen Espainiaren batasun ukiezina proiektu politiko bat da. Orain, aldiz, bakea ezin omen da urraketa horren kontrako proiektu politiko batean (askatasuna) oinarritu.
Bakea eta normalizazio politikorako lehen baldintza bizitza eta giza eskubideen errespetuan datzala diote batzuek. Baina ni ez naiz herri aske batean bizi; nire bizitza askatasunean bizi nahi dut eta nire herria aske ez den artean ni ez naiz libre sentitzen. Nik ez ditut Espainiak edo Frantziak «banatzen» dituzten giza eskubiderik behar, ez direlako nire (gure) eskubideak; Euskal Herri independente batenak behar ditut. Historiak, logikak, normalizazio politikoak eta demokraziak beste hau diote: ez dago independentziarik gabeko bake eta normalizazio politikorik.
«Demokraziak ez ditu sortzen giza eskubideak; giza eskubideek sortzen dute demokrazia. Demokrazia herriaren botere politikoa da, eta ez dago herriaren botererik oinarrizko giza eskubiderik gabe. Autodeterminazio-eskubidea herri guztiek berez duten giza eskubide oinarrizko bat da. Beraz, askatasun nazionala eta autodeterminazio-eskubidea beti dira demokratikoak».
Lehen baldintza askatasuna da, hortaz. Askatasunean bermatzen ditu gobernu edo Estatu batek bere herritarren bizitza eta giza eskubideak. Hauek Estatu arrotz batek «bermatzen» dituenean, egoera eta bizitza ez dira «normalak», zerbaitek huts egiten du, eta hori konpondu egin behar da: independentziaren alde lan eta borroka egin behar da.
Beste batzuek diote «euskal etxea» guztien artean eraiki behar dela, etxerik nahi ez dutenekin elkarlana bultzatuz. Euskal etxea nahi ez duenak beste etxe bat du: Espainia; ez du zertan eraiki beste bat. Hemen bizi garen guztiok ez dugu etxe berdina nahi. Guk badugu gurea baina okupatua dago; ezinezkoa da «guztion arteko errespetua eta elkartasuna». Gurea guk berreskuratu behar dugu: euskal etxea nahi dugunok. Hori da errespetua eta elkartasuna. Independentzia ezin da adostu Euskal Herria desagerrarazi nahi dutenekin.
Euskadi Irratian «buruzagi» bati egindako elkarrizketa bat entzun nuen; esatariak galdegin zion ea akordioak guztion artean adostu behar izate hori ez ote zen arerioari beto eskubidea aitortzea. Honela erantzun zion: «Abertzaleok Eusko Legebiltzarrean gehiengoaren iritzia inposatzea erraza dugu, baina hori ez litzateke ona izango euskal gizartearentzat». Ihes egin nahi izan zion galderari baina arrazoia zuen esatariak: horri beto eskubidea deitzen zaio.
Zer da ba ona euskal gizartearentzat, menpekotasunean bizitzea? Independentzia ez den beste estatus bat adostea? Independentzia gure herri izaera ukatzen digutenekin adostea ezinezkoa da, zentzugabekeria da.
Herri baten independentzia ez dago gehiengo eta gutxiengoen jokoaren baitan. Gehiengoak eta gutxiengoak fabrikatu edo eraiki egin daitezke eta egiten dira. Konkistatzaileek, herri bat armen bidez garaitu ondoren, lurraldea zatitzen dute, kolonizatu egiten dute eta bere demografia aldatu. Bertako erakundeak suntsitu, eta hegemonikoa den bertako kultura eta hizkuntza baztertu, alboratu, bigarren maila batean jartzen dituzte. Horrek ez du esan nahi, ordea, koloniek herri izateko eskubidea galtzen dutenik, ezta bere hizkuntza eta kultura propioa zein den ahantzi behar dutenik ere.
Beraz, gutxiengoan ere, bere borondatez uko egin ezean, herri batek ez du sekula galtzen independentzian bizitzeko nahia eta beharra, eta gehiengo batek ezin dio inoiz inposatu ukazio hori.
Duela pare bat hilabete joan zitzaigun Labaien jauna; hurrengo egunean entzun nuen Euskadi Irratian berari aurretik egindako elkarrizketa bat. Euskararen egoera eta bere etorkizunari buruz ari ziren. Honela mintzatu zen: «Begira, agian astakeri bat esango dut, baina hizkuntza bat inposatu egin behar da».
Ez Ramon, ez; ez zenuen astakeriarik esan. Munduko herri guztiek inposatzen dute bere hizkuntza beraien lurraldean, naturaltasun osoz, hezkuntza sistema erabiliz. Gu gara salbuespena. Bi hizkuntza ezin dira berdintasunean elkar bizi lurralde berean; beti izango da bat hegemonikoa eta bestea menpekoa. Hegemonikoa bihurtuko da atzean estatu baten indarra duena, inposatzen dena.
Euskal hiztunak gutxiengo bat gara. Uko egin behar al diogu gure hizkuntzari? Batzuen aburuz, independentzia nahi dugunok ere gutxiengoa gara. Hori horrela izanik ere, ezabatu egin behar al da Euskal Herria munduko herrien zerrendan?
Ez; hizkuntza bat inposatu egiten da, eta independentzia ezarri. Estatua berreskuratu behar dugu horretarako. Bide hori, bake eta normalizazio politikoa independentzia dela sinesten dugunok soilik egin behar dugu. Herri honek badu horretarako indarra; askotan erakutsi du.
Independentzia helburu bakartzat duen eta herri-indar hori egoki erabiliko duen beste lidergo politiko bat da behar duguna.
http://paperekoa.berria.info/iritzia/2014-02-11/004/001/bakea_eta_normalizazio_politikoa.htm